Մի քանի նոր և հին էտյուդներ ...

Այսօր քեզանով ավրտվեց օրս...Քո շուրթերին դիպավ օրվա վերջին շողը մահանալուց առաջ...Դու երկար նայեցիր իմ մութ պատուհանին , հետո անամպ անձրև եկավ, անիմաստ կայծակ էր ու անտեղի կարկուտ. միևնույնն է էլ փչացնելու բերք չէր մնացել...Հիասթափվել էր բնությունն էլ քեզնից...միայն լաց էր լինում...Քո աչքերին դիպավ ցայգի ճիչն առաջին՝ ծնվելուց առաջ...Եվ քեզանով սկսեց օրս...Դու երկար նայեցիր իմ վարդագույն վարագույրներին, բայց օր էր արդեն ակամա առանց քեզ...Եվ արևն օրորեց ծնվածի ամպե օրորոցը փոքրիկ, որ նա քնի հանդարտ, մինչ դու տուն կգնաս...իսկ դու կանգնել էիր ու նայում էիր իմ վարդագույն վարագույրներին ու հիշում էիր պատերից կախված սպիտակ սավանները, որոնց վրա ձեռքերի սև հետքեր կային ...Երկնքից լսվեց ծնվածի կարոտած ճիչը, դու մոռացար ամեն ինչ և վազեցիր նրան հանգստացնելու...

**********

Անժամ ու անտուն քո կարոտն է դարձել ինձ ուղեկից...

Եվ լուռ հեռանում է թաղման թափորն իմ անցյալի...

Անտուն ու անկիրք նամակներից հետո ես հույզեր եմ փնտրում առանց քո աչքերի և ուզում դառնալ բույրը քո շուրթերի և շշուկներ լինեմ ապագայի...

Անձայն ու անտեղի զանգերի ընդհատումից գոռում են ձայները անծանոթների և կանչում ինձ հեռուն` անքեզ, անարև հեռուն...

Ես անքեզ եմ եղել և չեմ ապրել կարծես...

Ու օտարի մի ձեռք ինձ է պարզել իր սիրտը...

Բայց փնտրել եմ ես քեզ, թեև քեզ չգիտեմ...

Փնտրել եմ ես երկար անկիրք ձեռքերի մեջ մարդկանց...Ու գտել եմ հիմա` նամակներում հուշի և զանգերում ընդհատ...

Ու կլինի արև ու կգա մեղմ անձրև, երբ գտնեմ ես օթևան քո տաք ափերի մեջ...

******************

Սրբիր ձեռքերդ մեղքից իմ արյան, ես աղոթում եմ քո մաքրության մեջ և հասկանալու համար հիմա քեզ մի անմեղ բառ է պակասում միայն…ու մի այրող դեմք աչքերիդ առաջ…

Ես հավատում եմ քո կիսատ հույսին և կիսատ կանչիդ արձագանք տալիս… Դու մի հարվածով թռչնավարի կտցում ես վերջին ձայներն իմ ափից ու հավատացնում, որ քո սպասման խուլ անապատում հավերժացած եմ…

Դու մի մտածիր թե գիշերները ես քնում եմ քո դժբախտության հետ անհանգիստ, և մի մտածիր, որ երջանիկ եմ քո կիսատ գործով, իմ երջանկության համար պետք չեղար, թեև հավերժ ես իմ թախիծի մեջ…

Սրբիր ձեռքերդ մեղքից իմ արյան, հավատներդ պահիր նրա համար միայն. ես գիշեր եմ միայն կամ առավոտ անծայր…

Օրերումդ չնկարված էտյուդներից բացի կան չսիրված սերեր ու կարոտներ չապրած…Սրբիր ձեռքերդ մեղքից իմ արյան , որ շոշափես կտավն ու վրձինը զգաս…

*****************

Զը՞նգ….զըրը՞նգ… հարցական բացականչությամբ զանգում է

հեռախոսս ու հիշեցնում վաղուց մոռացվաց ողջույնի բառերն ու բնազդաբար կրկնվող ` բա ուրիշ ի՞նչ կա-ն:

Ես հեռացողի իմ հիմար դերով էլի քեզ դարձրի հենակ իմ մահճին, այս անգամ հաստատ մոռացել էիր, որ հեռանալս միշտ ձև է եղել ու ես կամ` աներեսի պես գամված անցյալիդ ու ներկայիդ ծուռ :

Զը՞նգ…Զըրը՞նգ … Հարցնում է նորից , ու ես չգիտեմ ինչ պատասխանեմ քո միակ հարցին ` ո՞նց ես…բարի լույս…

Բայց ինչու՞ ես միշտ բարի լույս ասում… գուցե իմ մահճին գամվածի համար տարօրինակ է այգաբաց երգելն ու կարոտելը… ու կարոտելը…

Արևը էլի երես չի տալիս… Դու կգաս էլի..ես երես կառնեմ ու կլավանամ ... կհիասթափվես …

Ու հեռացողի իմ հիմար դեմքով էլի կմնամ առանց սպասող , առանց ուղեկից, առանց ոչնչի…

Նորից կգամվեմ… տեղում կգամվեմ … կսպասեմ էլի` ժպտաս ինձ համար ..ու երես կառնեմ…կնվիրվեմ քեզ, կդառնամ հաստատ, անփոփոխ, կայուն ու կլավանամ… կհիասթափվես …

Զը՞նգ… Զըրը՞նգ … կհարցնի համառ… ու ես կուրանամ այն կորուստը մեծ, որ ինձ նվիրեց քեզ ու հեռացավ…

Ու հեռացողի իր հիմար դեմքով էլի ինձ դարձրեց հենակ իր մահճին … նորից գամվեցի…տեղում գամվեցի
…

Արշիլ Գորկի՝ ձեվափոխողը

Արշիլ Գորկու մասին ստորեւ թարգմանաբար ներկայացվող հոդվածը՝ «Թայմ» հանդեսի նոյեմբերի 2-9-ի համարից, տպագրվել է Ֆիլադելֆիա Արվեստի թանգարանում վերջերս բացված՝ հայազգի արվեստագետի ստեղծագործությունների ցուցահանդեսի առթիվ: Հեղինակն է արվեստի եւ ճարտարապետութեան վերաբերյալ բազում հոդվածների հեղինակ, արվեստաբան-քննադատ Ռիչարդ Լակայոն:

Ամերիկյան արվեստի աշխարհում կա՞ արդյոք Արշիլ Գորկու հետ համեմատվող մեկ ուրիշ կենսագրություն: Նրա կյանքի կորն անցել է պայքարի, բացահայտումների եւ ողբերգության միջով: Սկսել է դանդաղ, հետո արագ, դարձել ապշեցնող, իսկ վերջում՝ կործանիչ: 1948-ին իր կյանքին վերջ տալուց մոտ յոթ տարիներ առաջ նա ստեղծեց 20-րդ դարի ամենախոշոր, ամենապայթուցիկ աշխատանքներից մի քանիսը, որոնք սյուրռեալիզմի եւ աբստրակտ արվեստի յուրատեսակ սինթեզը լինելով, վավաշոտ նոր հնարավորությունների ճանապարհը հարթեցին եւ բացեցին դեպի աբստրակտ էքսպեսիոնիզմ տանող ուղին: Դա երկար կյանք չէր, բայց լի էր անմար կրակով:

Չնայած մոտ երեք տասնամյակ է անցել Գորկու վերջին հետահայաց ցուցահանդեսից, այս նոր, հսկայական ցուցահանդեսը՝ Ֆիլադելֆիա Արվեստի թանգարանում ապացուցում է, որ արժեր այդքան երկար սպասել: Թանգարանի ժամանակակից արվեստի կուրատոր Մայքլ Ռ. Թեյլորի կազմակերպած այդ ցուցադրումն այնպիսի «հաղթական» սրահներ է զբաղեցնում, որ ցա

նկանում ես գլխարկդ օդ նետել ուրախությունից՝ իմանալով հանդերձ, որ սա էլ ուրիշ պատմությունների նման ի վերջո ավարտ է ունենալու եւ մատնվելու է մոռացության:

Ոստանիկ Ադոյան բուն անունով Գորկին ծնվել է Խորգոմում՝ Թուրքահայաստանի մի գյուղում: Քսանամյա տարիքում նա իր համար վերցրեց մի նոր անուն՝ Արշիլ (Աքիլլեսի ռուսական տար

բերակը) Գորկի (ի պատիվ ռուս գրող Մաքսիմ Գորկու): Գուցե չգիտեր էլ, որ «գորկի» բառը ռուսերենում ուներ «դառը» իմաստը, բայց նա, անկասկած, առնչվելու էր դառնության հետ: 1920 թվականին Նյու Յորք էր ժամանել 18 տարեկանին՝ փախչելով հայերի դեմ կիրառված թուրքական վայրագություններից: Մեկ տարի առաջ մայրն էր մահացել իր ձեռքերում՝ սովածությունից: Երիտասարդ տարիներին՝ 1926-ից 1942 թվականը, նա ամբողջությամբ համակված լինելով այդ պատկերի սեւեռուն գաղափարով, զանազան մշակումներից հետո ի վերջո ստեղծում է երկու «տեսիլքային» դիմանկարներ, որոնք կողք-կողքի ներկայացնում են իրեն՝ 10-ամյա անփորձ պատանուն եւ մորը՝ այդ անվրդով տոտեմին՝ պաշտամունքի էակին, որն այլեւս հավիտյան անհասանելի էր մնալու իրեն՝ կարոտով լի ալիքների ստորոտում:

Իր 20-30-ամյակների ամբողջ ընթացքում Գորկին գրեթե ինքնակործանման աստիճանի խրվելու էր ամբողջապես իրենից առաջ ստեղծագործած վարպետների գործերի մեջ, մեկը մյուսի ետեւից նվիրվելու էր Սեզանին, Պիկասոյին, Միրոյին եւ Լեժեին, երբեմն նրանց ձայներն իրար շաղկապելով. կարծես որովայնախոսի խրտվիլակ լիներ: Բայց նա հաստատապես յուրացրեց նրանց լեզուն:

Շրջադարձը տեղի ունեցավ 1940-ականներին, մասամբ Նյու Յորքում սյուրռեալիստներ Անդրե Բրետոնի եւ Ռոբերտ Մատտայի հետ իր հանդիպումների շնորհիվ: Գորկին տարիներ շարունակ արդեն փոխ էր առնում սյուրռեալիստական պատկերներ, բայց նրանց շրջապատում նա առավել «բացվեց»՝ ծաղկեց: Մատտայի շնորհիվ նա վերանորոգեց «ավտոմատության»՝ սյուրռեալիստական այդ հասկացության հանդեպ ունեցած իր հետաքրքրասիրությունը: Դա նշանակում էր ձեռքի գիտակցական շարժմանը հակադրել անգիտակցական շարժումը, այսինքն թույլ տալ, որ ձեռքը ակամա շարժումների միջոցով նկարի պատկերներ՝ թելադրված անգիտակցության կողմից: Այս մոտեցումը նոր հորիզոններ բացեց նրա առաջ՝ թույլ տալով նրան մարդկային մարմնից եւ բնությունից ստացած տպավորությունները, ինչպես նաեւ Հայաստանի վերաբերյալ իր մանկական հիշողությունները վերածել կարոտի եւ ազատորեն արտահայտվելու աբստրակտ լեզվի:

Իր երբեմնի խտացված եւ լարված ներկերի կիրառմանը եկան փոխարինելու Մատտայի գունային բարակ, համարյա թափանցիկ վրձնահարվածները: Ստեղծվեց վայելուչ, լողունակ եւ կենսուրախ գծերի մի նոր ոճ, որը ծածկում է ամբողջ կտավը՝ թեթեւորեն բնորոշելով ուռուցիկ ձեւերը, օճառափրփուրի նման թեթեւ «սահմանագծերով», որոնք կարմիր եւ դեղին գույների առկայության դեպքում «ազատ արձակվելու» տպավորություն են ստեղծում: Զգում ես, որ դա ազատության եւ հաճույքի հավիտենական գիծն է, որի հետքերը գնում են հետ դեպին Ֆրանգոնարի ճոճվող երիտասարդ կանանց օդային շարժումները:

Իր կյանքի վերջին տարիներին Գորկին գնալով ավելի ամրապնդեց իր դիրքերը՝ ստեղծելով հարուստ ու հյութեղ կտավներ՝ ինչպիսին «Լյարդը աքաղաղի կատարն է», իր 1944-ի գլուխգործոցը, որտեղ գունային ավազանի ստեղծած մթնոլորտում անհանգիստ ֆիգուրաները կարծես ճանկռտում են օդը:

Բայց հենց վատ ժամանակները եկան, նրան այլեւս հանգիստ չթողեցին: 1946-ին Կոնեկտիկուտի իր ստուդիայում բռնկված հրդեհը փչացրեց ավելի քան 20 կտավ: Դրան հաջորդեց քաղցկեղը եւ ապա ավտովթարը, որը նրա ձեռքը ժամանակավորապես անաշխատունակ դարձրեց: Այնուհետեւ կինը լքեց նրան՝ իր հետ տանելով զավակներին: Հուսահատության եւ մշտական ցավերին չդիմանալով՝ նա կախեց իրեն: Ընդամենը 46 տարեկան էր: Կարճատեւ մի կյանք, որը, սակայն, բավական երկար էր դառնալու մի ծխնի, որի շուրջ պետք է պտտվեր պատմությունը:

Թարգմանեց ՀԱԿՈԲ ԾՈՒԼԻԿՅԱՆԸ /աղբյուրը ` http://culture.azg.am/

ՇՈՐԸ

Ու լուրն ընկավ գյուղի բերանը, թե Ստեփանը կնոջը դուրս է արել, սա էլ դուրս է եկել տանից ու գնացել անհայտ ուղղությամբ: Դե այնքան էլ անհայտ չէ` առավոտյան գյուղամիջում իբր թե հենց էնպես, իմիջիայլոց, Սահակը պատմեց, թե գիշերը դուրս է եկել մաքուր օդ շնչելու ու տեսել է, թե ինչպես է ծաղկավոր շորով մի խիզան մտնում իր հարևան Մուրադի տուն: Նախորդ առավոտյան Ստեփանը կնոջը մի քանի կարգադրություն է տալիս ու դուրս է գալիս: Երեկոյան գալիս է տեսնում, որ բոստանը ջրած չէ, հավերի թառը բաց է, կինն էլ հոր տնից օժիտ բերած կարի մեքենայի առաջ նստած ծաղկավոր չթից շոր է կարում: Կռիվն ընկնում է սրանց մեջ, թե գործերը թողաց ինչով է զբաղվում: Կնոջը կարգադրում է բոլոր գործերն անել էնպես, որ մեկ էլ ինքը գա ու տեսնի` էլ անելու բան չի մնացել: Արուսիկը շատ կուզեր էդպես անել, բայց շորն ավարտելուն մի քիչ էր մնացել, որոշեց վերջացնի, հագնի ու էդպես դիմավորի ամուսնուն:

Ամուսնության օրից 6 տարի էր անցել, բայց երեխա չունեին, կիսուրն աշխարհի բերանն էր գցել, թե <<էն հարսը չբեր է>> , բայց դուրս չեն անում, որովհետև Ստեփանի սիրտը կպած է, համ էլ 1000 տարվա հարևաններ են անբարիշտություն հո չեն գցելու: Էսպես հարսանիքի օրից հոր տանից բերած շորերի մեջ էր Արուսիկն ու մեծ քրոջ նվիրած հատուկ առիթներին օգտագործվող կոշիկներով: Մեկը չէր տեսնի, որ նա իր բաղ-բոստանից դուրս գար:

Մի օր էլ քաղաքից առևտրականներ էին եկել, ամեն ինչից էլ վաճառում էին, փոխում պանրի, ձվի , յուղի կամ մեղրի հետ, Արուսիկն էլ մի ծաղկավոր չիթ վերցրեց ` փոխարենը 2 ամիս թաքուն հավաքած 30 ձու տվեց:

Մտքին դրել էր, թե ինչ էլ լինի կարելու է էդ շորն ու հագած-կապած դուրս գա գյուղամեջ, որ բոլորը տեսնեն, թե ոնց է սազում իրեն թազա շորը, գույները սազում են աչքերի հետ, փեշի ձևն էլ ձգում է ոտքերն ու նույն կտորից կարած գոտին ըդգծում է մեջը:

Ստեփանի հետ սիրելով չամուսնացավ: Իր պսակվելու ժամանակն էր, պետք է ընտրություն աներ կամ Դսեղեցուն ուզեր ու գնար, կամ էլ իրենց կողքի տունը գնար. հին հարևանություն է, Ստեփանն աշխատող տղա է, իր հոր աչքի լուսը: Չէր էլ պատկերացնի, որ սկեսուրը առաջին իսկ օրից իրեն պաշտոնը բարձրացրած չինովնիկի պես կպահի: Առաջին օրը լույսը չբացված մտավ ջահելների սենյակն ու սկսեց իբր անկողինը հավաքել, երկրորդ օրը հարսի պարտականությունների մի բանավոր ցուցակ ներկայացրեց, մեկ օր անց սկսեց դաստիարակել ու էդպես մինչ օրս: Օր չկար, որ երեսով չտար երեխա չունենալը:

Ստեփանն էլ առավոտյան դուրս էր գալիս, երեկոյան գալիս: Չխոսկան տղա էր: Վեց տարվա ընթացքում ամբողջ ասածից միայն մի բան էր տպավորվել Արուսիկի մեջ` իրեն տուն բերելու առաջին օրը ասաց ` մորս համար լավ հարս էղնես` ամեն ինչ լավ կեղնի: Բայց էլ միջոց, ձև ու տարբերակ չէր մնացել լավ հարս լինելու:

Ուզածը մի ծաղկավոր շոր էր, եղածը մեծ բան չէր: Ստեփանն եկավ տուն, տեսավ կնոջն ու չճանաչեց: Ձիք մարմնով, մազերը բարձր հավաքել էր, աչքերի եզրերը սև մատիտով գծել, շրթունքները կարմիր ներկել ու կանգնել էր սենյակի կենտրոնում: Մի քանի վայրկյան մարդն էդպես կանգնած մնաց ու չհասկացավ Արուսիկի շատ սիրուն լինելուց էր, թե անսպասելիությունից` ապտակեց կնոջն ու կատաղած նստեց սեղանի մոտ: Էլ չէր նայում դռան կողքին կուչ եկած կնոջը: Փնչացնում էր քթի տակ` էգին իր ձեռքից կորցրած ցլի նման: Անտեր շորն էլ էնքան է սազում տերն օրհնածին, որ աչք կտրել չի լինում: Լավ էր, երբ Արուսիկն անշուք, միշտ նույն` ձևն ու գույնը կորցրած զգեստով էր, մազերը շալի տակ պահած, աչքերը կախ: Հիմա էլ առաջվանը չի լինի: Էսպես դուրս կգա գյուղամեջ, կնայեն աջուձախից, դե Ստեփան դու էլ արի տեր էղի քո բարիքին, որ ուրիշի չտես աչքը չքաղցրանա վրան: Ստեփանը չէր էլ պատկերացնում, որ առանց զարդարանքների էլ արդեն կար մեկը, ում աչքը քաղցր էր իր կնոջ վրա: Մուրադի սիրտը վաղուց էր Արուսիկին կպած: Դեռ ջահել ժամանակ էլ մի անգամ բաղերում ժամադրվել են, խոսել, բայց անհեր, անմեր տղա էր Մուրադը, նրան աղջիկ չէին տա, մանավանդ, երբ Ստեփանի թեկնածությունն անցել էր միաձայն: Ամուսնանալուց հետո էլ մի անգամ փորձել էր հետը խոսի, բայց Արուսիկը չէր թողել, ասել էր`

-Ամոթ է Մուրադ…մեղք է… փորձանք կդառնա… էլ չգաս…

Ու Մուրադն էլ չէր եկել: Ջահել օրերի սերը խորը թաղել էին երկուսն էլ:

Սկեսուրն եկավ, նստեց տղայի կողքին ու գլուխն առավ ձեռքերի մեջ: Մարդը մահանա բռնեց, թե կնիկը հենց էնպես թազա շոր չէր ուզի, ուրեմն մի բան կա: Բերեց-հասցրեց կասկածը Մուրադի վրա, թե արդեն մի շաբաթ է ինքը տեսնում է, որ Մուրադը իրենց պատի կողքով շատ է դես ու դեն գնում:

-Ինչի՞ Մուրադը մեր պատի տակից չի հեռանում,-ասում էր բռունցքը խփում սեղանին, խփում էր ու աչքերը չռում ծաղկավոր շորը հագին դռան տակ կուչ եկած կնոջը,- Մուրադի համա՞ր ես հագել-կապել,- ասում էր ու ինքն իր ասածից կարմրում-վառվում: Նայում էր քանդված մազերի արանքից իրեն վախեցած նայող աչքերին, հայացքն իջեցնում էր մարմինն ընդգրկող զգեստին ու աչքերը կտրուկ թեքում: Սկեսուրը մի կողմից հարցնում էր, թե կտորը որտեղից, Ստեփանը մյուս կողմից հարցնում էր, թե Մուրադն ինչի է իրենց տան կողքով անցնում:

Էսպես դատ ու դատաստան արեցին Արուսիկի գլխին ու դատապարտեցին դաստիարակչական ծեծի Ստեփանի կողմից: Դատապարտյալը դուրս թռավ տանից ու վազեց անհայտ ուղղությամբ: Արդեն գիշեր էր, Ստեփանը վազեց ետևից, թե աղջի հետ արի, ոչինչ` ինչ եղավ եղավ, մայրն ասաց` բան չկա, իրա ոտով կգա:Բայց էլ չեկավ Արուսիկը:

Առավոտյան լուրն ընկավ գյուղի բերանը, թե Ստեփանը կնոջը դուրս է արել… Սահակը գյուղամեջում հավաքվածներին պատմեց թե գիշերը դուրս է եկել մաքուր օդ շնչելու ու տեսել է, թե ինչպես է ծաղկավոր շորով մի խիզան մտնում իր հարևան Մուրադի տուն…

Անի Մաղաքյան /կարդացեք Գրեթերթի նոր համարում/

Դեպի վեր...

Մենք վաղուց արդեն ծեր չենք, և մեզ քիչ է մնացել ապրելու... Երևի մի օր ատեցիր ինձ, բայց չէ՞ որ դրանից առաջ սիրո օրեր եղան ... Մեկը մի օր խոսում էր, թե որքան կարճ է կյանքը, որ պետք է ամեն վայրկյան մտածել կյանքի մասին։ Նա էդպես էլ չի հասկանա, որ այդպես ավելի շատ մտածում են մահվան մասին։<<;Կյանքը կարճ է >> նշանակում է՝ <<մահը մոտ է>>։

Ուրեմն արի պարզապես ապրենք, չէ՞ որ մեզ քիչ է մնացել, չէ՞ որ մենք վաղուց արդեն ծեր չենք...

Ես կորցրի բախտի նվերները բոլոր... Հիմա արդեն կապ չունի, թե ով ում շատ սիրեց, ով իմ բառերով խոսեց, ով ոգևորվեց իմ մտքերից, ում համար իմ տողը պատմվածք դարձավ... Հիմա պատկեր է անցյալը. չկայիր, հիմա՝ կաս ... կամ հակառակը ... Եթե միայն իմանայիր, թե ինչ գեղեցիկ է օրն այստեղ, թե որքան լավ է ապրել էսպես մենակ , էսպես օտարացած բոլորին... Ես մի ճանապարհ եմ ճանաչում այսօր, որ միայն հեռացնում է բոլորից... Գնա այսօր այդ ճանապարհով , մոռացիր, որ սկիզբ է ունեցել, որ մյուս կողմում ես եմ, պարզապես առաջ գնա, ժամանակ չկա, քիչ է մնացել... Փոքր ենք արդեն ինչ-որ բան վերականգնելու համար, և չնչին են հոգու սպասելիքները ... Ես կորցրի բախտի նվերները բոլոր։ Սև չէր իմ տան կատուն, բայց նավս էր շնչում անիծվածը... Ես սնահավատ ու անհավատ արդեն, չարացա անտեղի ու ներկեցի կատվիս սևով... Եվ ով տեսավ խաչակնքեց... Ես չուրացա նրան անգամ, երբ նա խեղդեց իմ տան միակ մկանը, ում նվիրված էի այնքան որքան իրեն... Մի Ձի ունեի ես, մաշված ու ծեր մի Ձի էր դա, ով հանգիստ էր սիրում, բայց կատուն այնքան քսմսվեց, այնքան մլավեց, որ ձին վերջապես դուրս եկավ իր ափերից ու սկսեց վազել, առանց իմանալու, թե ուր է վազում... Նա այնքան հեռացավ, որ այլևս կորցրեց ճանապարհն ու կորավ... Եվ ես կորցրեցի բոլոր խերհուրդները, որ ուներ իր մեջ ձին... Ես նոր սպասելիքներ ունեի դատարկությունից, բայց ամեն ինչ փշրվեց մի օրում` պեղումների ժամանակ էր … Եթե միայն իմանաիր, թե որքան լավ է այստեղ, այսպես անհոգ, անմիտք ու անբառ… Մկան ուզածը մի մեծ բան չէր` սովորական մկավայել ծերություն, բայց ամենքին չէ, որ տրվում է… Այնպես որ մի հապաղիր` մենք վաղուց արդեն ծեր չենք… Մեզնից խլել են մեր ծերությունը, Ծերու'կ … Մենք էլ հոգի չունենք, մենք ծախվեցինք երջանկության պատրանքին... Իսկ կատուս մեղք չուներ. թեև մկան ուզածը մեծ բան չէր, բայց կատուն էլ ընդհամենը կուշտ փոր էր երազում... Եթե միայն իմանայիր` ինչ գեղեցիկ է այստեղ, երբ մութ է և որքան խաղաղ են աչքերս, երբ ոչինչ չի երևում...Նայի'ր, այնտեղ` տանիքին իմ ստվերն է, որը մենակ է մնացել, նա շուտով կընկնի ու կբարձրանա քեզ մոտ ... Քո խորհրդից ու քեզանից հեռացած` կգամ, կմաքրեմ կրծքիցդ ծորացող արյունը ու կխոստանամ ապրել ...

Շուտով, շատ շուտով կբարձրանամ քեզ մոտ, Ծերու'կ, որովհետև քո Պառավը քեզ շատ է կարոտել...

Անի Մաղաքյան

2009թ. հուլիս

Չստացված նկար / Սերյոժա Սիրադեղյան

Ինչի՞ս էին պետք այն գույնզգույն տողերը, որ գրեցիր իմ սպիտակ էջի մեջ, եթե հետո գործի էիր դնելու միայն սև մատիտ… ինչի՞ս էին պետք այն գեղեցիկ նկարները, որ նկարեցիր իմ մաքուր էջում, եթե հետո ջնջելու էիր բոլորը քո իսկ ձեռքով: Ինչի՞ս էին պետք կեղծ ստորագրություններդ, որ դնում էիր ամեն տողի ու նկարի տակ, եթե դրանք կեղծված էին…

Ճանաչելով քեզ` հասկացա, որ ատամհատիկիդ մատիտների տուփ էիր վերցրել … ու նկարել էր պետք… Ես թույլ տվեցի նկարել իմ էջին, մտածելով, որ այդ նկարը կդառնա օրինակ բոլոր նկարիչների համար, որ այդ նկարը կպաշտեն մեր սերունդները ւ կփորձն նմանվել մեզ… Բայց ավաղ, այսօր այդ էջում միայն սև մատիտով տողեր են, սև նկարներ, որ ոչ մի կերպ ջնջել չի ստացվում…

երևի դու մեղք չունես, երևի ծնողներդ էին մեղավոր, որ այդ տուփի սև մատիտները չհանեցին ու արդյունքում մի սպիտակ էջ էլ հարամվեց… Բայց ես էլի ուրախ եմ, որ այդ մատիտդ վերջացավ ու սրանից հետո էլ ոչ մեկի թղթերը սևով չեն նկարվի…

Իսկ եթե սև գույնից էլի ունես, խնդրում եմ ` ջարդիր քո իսկ ձեռքերով, ոչ ոք մեղավոր չէ, որ դու մատիտների տուփ ես վերցրել, որում սևը մի քանի հատ էր…

Սերյոժա Սիրադեղյան

կենցաղային Ճառ …

…Ուրեմն արի ապրենք սերն իմ կենցաղային…

Արի լվանանք ափսեները, մաքրենք փոշիները բոլոր… փլավ սարքենք ու ուտենք մածունով անգամ, եթե մի քիչ անալի է…Արի երգենք բոլոր հին երգերը գուսանների ` առանց գլամուռի, առանց զարդերի…

Երգենք բաղաձայն, անռիթմ, անհավասար, որ հավաքվեն ագռավները քաղաքիս ու ձայնակցեն մեզ…Արի, որ լիարժեք լինի սերն իմ կենցաղային` առանց զարդարված հեքիաթների, առանց մեկօրյաապրումների, որոնք իբր հավերժական հուշ են դառնում…

Ապրենք սերն իմ ` թարմ լվացած սպիտակեղենի, վառված էլեկտրական լամպերի, մահճակալի կոտրված ոտքի փոխարեն շարված անպետք գրքերի, մրոտ սրճեփի ու մաշված վարագույրների մեջ…

… որ երեկոները խմենք կենացն ագռավների… հենց նրանց հետ խմենք… մեկ-մեկ թռչենք տանիք, որ ալեհավաքն ուղղենք…

Գիշերները նայենք ֆիլմեր սիրո մասին և ծիծաղենք հերոսների վրա… նրանց տառապանքը դարձնենք հումորի նյութ, ուրախանանք նաև, որ ուրիշ է մերը, որ տխուր ռոմանտիզմ չկա մեր կյանքի մեջ… մարդու կյանք է մերը, ոչ թե հերոսների…

…Արի ապրենք սերն իմ կենցաղային… թող զավակներ ծնվեն և մեր ծնողների անուններն ունենան… Տանենք նրանց այգի, թողնենք, որ վազվզեն, հետո քնեն հոգնած…

Արի ապրենք սերն իմ առանց ծաղկած բառերի… ապրենք առանց ցիտատների…մե

րը ապրենք միայն…

Ուրեմն արի հավերժացնենք մեր մեջ այն, ինչը չի գովերգվել ոչ մի գրքում երբեք, արի հավերժացնենք սերն իմ կենցաղային…

…Չբաժանվենք երբեք միայն նրա համար, որ չստացված սիրո երազանքը պահենք հուշի տեսքով տափակ ու մտածենք միայն, թե չհասանք իրար ` ինչ ափսոս էր, վայ… վայ…

Արի հասնենք իրար տարիների միջից, արի սիրենք իրար, գժվենք խանդից, ցնդենք…

Ծեծենք իրար ամիսը մեկ ու ագռավները գան հաշտեցնեն մեզ կրկին…

Իմ կենցաղը դարձնենք սեր…

Քո կենցաղը դարձնենք սեր…

Ու ապրենք սերը մեր կենցաղային…

Մի օր դառնանք հարուստ` ճաշենք ռեստորանում, մի օր էլ բավարարվենք անալի փլավով ու գոհ լինենք, որ մածուն կա հետը…

Արի ծաղրենք նրանց, ովքեր ժամանկին չհասան մեզ ու չապրեցին ողջը, ինչ ասում եմ վերը…

Արի գժվենք էլի ու մոռանանք միշտ նոր լամպ գնել և նոր վարագույրների փող էլ չունենանք…

Դու ինձ չվստահես սուրճ եփելու գործը ու ես ինադու չլվանամ սրճեփը…

Ու էսպես երջանիկ` առանց զարդարանքի` արի պարզապես վայելենք սերն իմ կենցաղային…

Անի Մաղաքյան

05.09.10թ.