Տարիներ անց, ապահով ու տաք իմ տանը ես հիշում եմ` առաջին անգամ մեռնող մարմին տեսնողի իմ սառը հայացքը, ինձ թվում էր, որ ձին ինձ է նայում, նույնիս փակ կոպերի տակից: Մեռնողի հետզհետե հանգստացող հայացքի ու ապրողի հետզհետե լարվող աչքերի հավերժական պայքարը` ֆիլմից կտրված կադրի նման մնացել է հիշողությանս մեջ:
-Ձեզ ինչպես միշտ կաթ, մածուն, հաց և ծխախոտ,- հարցնում է չծխողի առողջություն ունեցող գեր վաճառողուհին
-Չէ, այսօր յուրահատուկ` կաթ և…ծխախոտ… միայն…,- պատասխանում եմ ու բարակ մարմինս հեշտությամբ սահեցնում եմ իրար գլխի հավաքված առևտուր անողների միջով: Ինձ թվում է, թե վաճառողուհին, ով ծխախոտը միշտ բացառիկ շեշտով է արտասանում, նայում է իմ ետևից նույնիսկ, երբ ես արդեն տանն եմ:
Մինչ վերելակը հասնում է 8րդ հարկ, ես հասցնում եմ վերապրել շաբաթվա իրադարձությունները: Մտածել այն ամենի մասին, ինչ միգուցե կարող էր անհագստացնել ինձ: Մենք միշտ մտածում ենք պատկերներով, ոչ բառերով, դա է երևի պատճառը, որ 80 վայրկյանի ընթացքում 80 ժամվա պատմություն է անցնում մտքովս:
…պարզապես մենք վաղուց այսքան մոտիկ չէինք եղել… Մի քանի տարի մենք ապրել էինք առանց հասկանալու, որ ոչինչ չի կարող փոխել կատարվածը, ոչինչ չի դարձնի մեզ առաջվանը և պետք էլ չէ… Ապրել էինք, նոր օրեր հորինել, նոր դեպքեր, որոնք կամաց-կամաց խավարեցնում են նախկին հիշողությունները…
Երբ փորձում ես մոռանալ, դա արդեն հիշելու ձև է… մոռացությունը գալիս է միանգամից ու աննկատ… ոչ ոք չի պատրաստվում դրան, հատուկ ծրագիր չի մշակում, թե այսպես, այսպես մոռանալու եմ, պարզապես գալիս է մի պահ, երբ հիշում ես ու հասկանում, որ երկար տարիների ընթացքում դա առաջին հիշողությունն էր այդ մարդու մասին… Այդ պահին ես գիտակցում, որ դու հասունացել ես, մեծացել ու բարձրացել ես անցյալից և իրերին այլ կերպ ես նայում…
Առաջվա նման նվիրվել, մոռանալ սեփական երջանկության մասին, տրվել ու սպառվելը արդեն վաղուց իմը չէ…Միգուցե միայն մեռնելով են մարդիկ ազատվում իսկապես անժխտելի զգացմունքներից` կպչուն, անցանկալի…
Մահը ցավոտ չէ, մահը ցավի լուծումն է` մտածում եմ ես ու ցուցամատով փորձում կաթի տաքությունը` մատնագոլ է: Մեր ձին սարից կաթ էր կրում գյուղ: Կովի մարմնի տաքը դեռ կաթի մեջ էր լինում, երբ այն մեզ էր հասնում: Մեր կովը ճակատին նախշ ուներ դրա համար էլ անունը Նաղիշ էր: Սիրուն, սպիտակ կով էր` ճակատին շեկ նախշը: Շատ նեղն ընկած ժամանակ Նաղիշին ծախեցինք: Առավոտը նոր տերը հանդն էր անում, երեկոյան Նաղիշը գալիս էր մեր բակ ու տատիս նայում երկար, շատ երկար: Տատս ափսոսանքն ու ցավը սառեցնում էր դեմքին ու ետ քշում, կովը շփոթված ու մոլոր նայում էր տատիս ու փորձում հոտ քաշել հին գոգնոցից` չգիտեմ ինչի համար` թե՞ կարոտն էր առնում, թե՞ ուզում էր գոգնոցից եկող հացի հոտը մտքում պահել: Չէր հասկանում, թե ինչու էլ իրեն իր տանը չեն ընդունում, այդ ինչ է արել ինքը, այդ ում ենք թողել իրեն: Հետո էլ չեկավ, սովորեց իր նոր տանը, բայց երևի էդպես էլ չհասկացավ մեզ: Չհասկացավ, դրա համար էլ չներեց…
Հնարավոր չէ ներել այն ինչ չես հասկանում… Նա ինձ սովորեցրեց այնքան մեղավոր լինել, որ քեզ հասկանան…
Նրանից ես սովորեցի այնպես կապել մարդուն ինձ, որ նա իմ բացակայությունից խեղդվի և միաժամանակ չկարողանա ինձ մեղադրել, որ իր կողքին չեմ… Սովորեցի երդումներ վերցնել, բայց ինքս երբեք, ոչինչ չխոստանալ…
Նա սովորեցրեց ինձ օգտագործել նրանց ովքեր սիրում են հետևաբար և անպաշտպան են ու թույլ… Սերը թուլացնում է մեզ, բայց դա լավ առիթ է ուրիշներին օգտագործելու համար… Ես ուրիշ բառ չեմ ուզում փնտրել…
Նրա ներկայությունը իմ կյանքում միշտ շոշափելի էր, նա ինքն էլ չի կասկածում` որքան մեծ է եղել իր ազդեցությունը և հնարավոր է մի օր սարսափով գիտակցի, թե ինչպիսի հրեշ է ինձ դարձրել… Ես չէի ներում ուրիշներին այն, ինչ ինքը չէր ներում ինձ, ես խոստանում էի հանդիպել և անջատում էի հեռախոսս ու անհետանում, ես լսում էի երկար, թույլ էի տալիս բացահայտվեն, որ ավելի ուժեղ հարվածեմ…ես հարվածում էի ժպտալով և բավականություն էի ստանում, որ իմ համար տանջվում են, կարոտում են ինձ, քնում են մեր բակի տաղավարում կամ նստում իմ պատուհանի տակ նստարանին ու երկար նայում լուսամփոփի խավար լույսին…Հուսահատության մեջ հարվածում են համալսարանի պատերին, ինձ համար դեղ են բերում գոյություն չունեցող հարբուխի դեմ…գրում էին իմ մասին, նկարում էին ինձ, զարմանում, հիանում, ափսոսում…
Հիմա հաճելի է հիշել բոլոր-բոլոր սիրահարված անունները, որ եղել են իմ կյանքում, հաճելի է գիտակցել, որ քո մասին խոսելիս միչև հիմա ասում են ` իմ սիրած աղջիկը… հա, ինչու ոչ…ես նրանց բոլորին ժպիտով եմ հիշում… Երևի սա առաջին նշանն է, որ ես վաղուց նույնիսկ երիտասարդ չեմ` ծեր եմ ավելի շատ…
Խանութի կաթը չեն եռացնում… Խանութի հացի վրայից ալյուրը թափ չեն տալիս…
Իմ տանը կաթը միշտ թափվում է գազօջախին: Առհասարակ իմ տանը կաթը միշտ թափվում է ` օրագրի, համակարգչի, շաբաթաթերթի կամ ալբոմի վրա… Թաց օրագիր վառելը անտեղի գաղափար է և արդեն մի քանի անգամ իմ հին օրագիրը փրկվել է այրվելուց…
Մենք միշտ այրում ենք հին օրագրերը, երբ դրանց մեջ գրված են այն մարդկանց մասին, ովքեր էլ չկան… նոր մարդիկ չպետք է իմանան հների մասին… ահա և վերջ… Հեշտ ու հասարակ պատմություն, երբ նորը այնքան հարազատ ու կարևոր է, որ մենք պատրաստ ենք անդարձ ջնջել նույնիսկ մեր կյանքի կեսը…
Ու թեև ես մի քիչ նմանվել եմ անսիրտ հրեշի, բայցևայնպես սպասում եմ, որ կլինի մեկը, ով ինձ թույլ չի տա խաղալ, նա կբռնի իմ ձեռքը, կվստահի և կսիրի ինձ այնպես, ինչպես ոչ ոք…
Իսկ մինչ այդ ես ամեն երեկո կծխեմ իմ բարակ, անհամ ծխախոտը, կխմեմ գոլ կաթ, իբր ծխախոտի վնասը պակասեցնելու համար… Կհիշեմ առաջին անգամ մահացող մարմին տեսնողի իմ սառը հայացքը և կփորձեմ գուշակել, թե ինչ կար իմ տատի հին ու մաշված գոգնոցի մեջ: Հիշողությունները տարբեր են ու միշտ խառը…Պարզապես մենք վաղուց այսքան մոտ չէինք եղել, մեզ թվաց, թե ոչինչ սարսափելի չի պատահել, թե մենք հարազատներ ենք, լավն ենք, շատ լավն ենք… բայց բավական է մի փոքր թուլացնել զգաստությունը և ես նորից կստանամ այն հին հրեշի կերպարը, որովհետև մարդու մեջ ոչինչ անհետ չի կորչում և չի վերափոխվում անվերադարձ… Իմ մանկության քիչ հիշողությունները ինձ օգնում են լինել անկեղծ, հավատարիմ մնալ այն աշխարհին, որին հավատացել եմ շատ փոքր ժամանակ… Եվ որքան շատ եմ ես զգում ինձ վրա ավելացող ու ծանրացող տարիքս, այնքան ավելի եմ ձգտում դեպի մանկություն, դեպի օրեր, երբ ես անգամ հեռու-մոտավոր պատեկրացում չունեի մահվան, օրագրերի, նրա ու ուրիշների գոյության մասին… Եվ ցավոք ես չեմ տեսնում իմ կողքին որևէ մեկի սահող մանկությունը, մենակությունը հաղթել է ինձ…
Անի Մաղաքյան
Տպագրվել է TV ալիք շաբաթաթերթում:
Комментариев нет:
Отправить комментарий