Վանաձորցիների մի մասն այդ այգին անվանում է քաղաքային այգի, մյուսները` կինո Երևանի այգի, թեև նախկին կինոյի շենքը վաղուց հացի փուռ է դարձել, մյուսներն էլ պարզապես ասում են գնանք սադի Հակոբից <<սեմուչկա>> առնենք:
Հակոբը բացի արևածաղկից էլի մանր մունր բաներ է վաճառում, տատս կասեր` չարազի էղած: Հակոբը ամռանը հագնում է սև, հին, կիսաթև վերնաշապիկ, իսկ ձմռանը` երբեմնի սևությունը վաղուց կորցրած հին բաճկոն: Հակոբը ծեր չէ… կամ էլ ծեր է… չգիտեմ իրականում, բայց ես նրան միշտ նույն կերպ եմ հիշում` բարձրահասակ, նիհար, բեղերով ու մեղմ ժպիտը միշտ դեմքին: Հակոբը նստում է փոքրիկ աթոռին ու հետևում գնացող եկողին: Հաճախ տղաները նստում են նրա կողքի նստարանին ու զրուցում են հետը: Հակոբին հարգում են, նա անշառ մարդ է, մեղմ է, հ
ամբերատար մեկ-մեկ էլ ձրի արևածաղիկ է տալիս:
-Հակոբ,- ասում եմ,- չե՞ս ուզում էլ էստեղ չգաս…
Ամաչկոտ նայում է գետնին ու ուսերը թոթվում… Ասում եմ .
-Հակոբ, կարո՞ղ ես էլ չգալ,- տխուր նայում է ինձ, ես զգում եմ, որ տափակ հարց եմ տվել, իսկ նա նորից իջեցնում է հայացքն ու ասում ` չեմ կարա…
Հակոբի գործը ամռանը լավ է, ահագին արևածաղիկ է վաճառում, ձողիկ, հատիկով ծխախոտ, բայց ախր ձմռանը այգի մտնող համարյա չկա, եկողներն էլ կամ սիրահար զույգեր են ու արևածաղկի հավես ու ժամանակ չունեն, կամ էլ` ու՞մ դարդն է կտրել` ցրտին մատներ սառեցնելով արևածաղիկ ուտել:
-Հակոբ,- ասում եմ,- ինչի՞ ես ձմռանը գալիս
Չի նայում ինձ, հոգնեցրի երևի, ասում եմ` ցուրտ է չէ՞…
-Արի,- ասում է,- կրակի մոտ գնանք տաքանանք…
Ապրանքով փոքրիկ սայլակից մի քանի քայլ հեռու, հողի վրա կրակ է արել: Վանաձորում այգիները ձևի համար չեն, էնտեղ այգում մի կամ երկու սրճարան հազիվ գտնես, էնտեղ ԱՅԳԻ Է ` ծառեր, ծաղիկներ` անտառի պես, ու Հակոբի խարույկի համար ձմռանը փետացու շատ կա: Հակոբի փոքրիկ խարույկն ինձ համար ձմեռային ցուրտ զբոսանքներում իրականության չենթակա տաքություն էր, բայց նա այս անգամ ասաց` կրակի մոտ գնանք, տաքանանք… Ասաց, որովհետև տեսավ, որ մրսում եմ, տեսավ, որ մրսում եմ, որովհետև ինքը գիտի, թե ոնց են մրսում, կանչեց խարույկի մոտ, որովհետև իր մրսած օրերում երազել է փոքրիկ խարույկի մասին, երազել է, որվհետև ոչ ոք երբեք չի նկատել, որ ինքը մրսում է:
Շղթաները շատ են, օղակները տարբեր, իսկ Հակոբը դեռ ժպտում է: Շատերն են հազար տարբեր բաներ ասում Հակոբի կյանքից, ինձ դրանցից ոչ մեկը հետաքրքիր չէ, որովհետև ես այսօր պատմում եմ այն Հակոբի մասին, որին ես եմ ճանաչում:
-Հակոբ,- ասում եմ,- քեզ բոլորը գիտեն քաղաքում…
Էլի ամաչկոտ նայում է կրակին: Ասում եմ.
-Ճի՞շտ են պատմում, որ մի անգամ լավ չես խարակել արևածաղիկը, վառել ես, բայց ամբողջը մի օրում առել են, որ վրեդ չմնա….
-Դե…ասում են էլի…
Ու ես չգիտեմ էլ ինչ հարցնեմ, որ մի քիչ խոսի Հակոբը, մի քիչ վստահի ինձ, մի քիչ չամաչի…
Իսկ արևածղկի պատմությունը ճիշտ է, իհարկե… Ու ճիշտ է նաև այն, որ ձմռանը Հակոբը իր հաճախորդներն ունի, նրանք ամեն օր արևածաղիկ են գնում, որ նա անգործ չմնա:
-Հակոբ, դու քաղաքի անբաժան մասն ես դարձել,- ասացի, երկար լռելուց հետո, ժպտաց, աչքերը մի քիչ փայլեցին.
-հա, էստեղ եմ միշտ, դե գիտեն ինձ…
-համով ես սարգում արևածաղիկը
-Արի գնանք մի քիչ ջեբդ լցրու
-Չէ տաքանաք մի քիչ էլ
Հակոբը աշուխուժացավ, մի կողմ լցրած ցախից բերեց, թեժացրեց կրակը, որ չմրսեմ: Նա չէր էլ մտածում, որ իմ բաճկոնի տակ այնքան տաք է, որ խարույկի կարիք ես չունեի:
-Երբվանի՞ց ես այգում նստում…
-միշտ էլ էստեղ եմ…
Հետո նա մոտեցավ սայլակին արևածաղիկ վաճառեց, էլի եկավ ու թե.
-Դու գրո՞ղ ես
-ի՞նչ գրող
-պատմությունների գրո՞ղ ես…
-Հա,- ասացի,-պատմություններ եմ գրում, բայց գրող չեմ…
-ամաչու՞մ ես ասես, որ գրող ես…
-չեմ ամաչում, ասում եմ էլի,- ժպտացի ես ու հասկացա, որ նա լավ գիտի, թե ինչու եմ այսքան երկար խոսում իր հետ: Հետո Հակոբը նորից մոտեցավ սայլակին վերցրեց արևածաղիկ վաճառելու համար պատրաստված, այսպես ասած` կուլոկներն ու ետ եկավ: Նա սկսեց քանդել դրանք: Մի երկուսը քանդեց, երրորդին, թե չորրորդին նայելով ժպտաց ու պարզեց ինձ` շաբաթաթերթի մի կտոր էր` վրան իմ նկարը, կողքին գրված ` <<Արաղով ու մանդարինով նոր տարի>>, պատմվածքի կեսն էր միայն:
-նման ես իրան, -ասաց…
-Հակոբ,- ասացի` ճմրթված թուղթը նորից կուլոկ սարքելով,- կուզե՞ս քո մասին էլ մի բան գրեմ…
Նայեց խարույկին ու թոթվեց ուսերը: Հետո էլ բան չխոսեցինք, ես գիտեի, որ պետք է գրեմ: Ախր էդ մի Հակոբն է ամբողջ աշխարհում, իր նմանն էլ չկա: Եվ ամբողջ աշխարհում էլ ոչ ոք չի նայում քաղաքիս այն հայցքով, որով նայում է Հակոբը: Սադի Հակոբի հայացքի մեջ իմ ողջ քաղաքն է տեղավորված: Այգու մեջ է նրա հայացքը: Եվ չեմ լինի էլ ես, ու չեն լինի բոլոր նրանք ովքեր երբևէ անցել են այդ այգով,և ոչ ոք չի հիշի այս պատմությունը, բայց կլինի Սադի Հակոբի հայացքը և միշտ կթափառի Վանաձորի այգու ծառուղիներում, որովհետև քաղաքի հայցքն է նրա աչքերի մեջ:
Անի Մաղաքյան
Комментариев нет:
Отправить комментарий